Monument voor alle gevallenen 1940-1945 (1956), foto Jannes Linders
Monument voor alle gevallenen 1940-1945 (1956), detail, foto Toni Burgering
Prinses Wilhelmina onthult oorlosgmonument
Monument voor alle gevallenen 1940-1945 (1956)
Monument voor alle gevallenen 1940-1945 (1956), foto Stadarchief Rotterdam
Monument voor alle gevallenen 1940-1945 (1956), foto Pieter Vandermeer
Op 4 mei 1967 onthulde Prinses Wilhelmina het oorlogsmonument voor alle gevallenen, met Van der Mandele en burgemeester G.E. van Walsum. Fotograaf: Ary Groeneveld - Stadsarchief Rotterdam CC-BY
Monument voor alle gevallenen 1940-1945, (1965). Foto: Collectie Ary Groeneveld (1965), Stadsarchief Rotterdam CC-0
The Artwork
Mari Andriessen gedenkt de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog met vier figuren in brons in zijn Monument voor alle gevallenen 1940-1945 uit 1956. Twee mannen, een vrouw en een kind ontmoeten elkaar op een lage sokkel. Ze symboliseren de uiteenlopende gevoelens die heersten in de naoorlogse jaren: het verdriet om het verleden krijgt vorm in het gebogen hoofd van de vrouw, het optimisme van de wederopbouw gaf Andriessen weer als een man met schop. De andere man en het kind vormen een schakel tussen deze twee uitersten. Het beeld is strategisch geplaatst, tussen het oude stadhuis en de nieuwbouw van de Lijnbaan.
Op de sokkel zijn de woorden ‘Sterker door strijd’ te lezen. Wilhelmina sprak deze woorden na haar terugkeer uit Engeland. Rotterdam heeft ze als devies in het stadswapen opgenomen. Op de andere zijde staat een gedicht dat Clara Eggink bij het beeld schreef: “Het werk des daags vraagt om een gave mens. Men moet de ramp om zijn herstel vergeten. Zoals de zwerm der meeuwen op uw havens, onafwendbaar keert de levensdrift. Toch stoelt uw welvaart tevens ‘t ontijdig graf van die nu van geen opbouw weten. Gedenk dees onherstelbaarheid; dan zal uw nageslacht zijn brood in vrijheid eten.”
Jaar
1956
Location
1957, Stadhuisplein Centrum
Afmeting
200 x 300 x 150
Material
Geelkoperlegering, sokkel platen steen
Owner
Gemeente Rotterdam
Nicknames
Heden, verleden en toekomst
The location
Voor de oprichting van een gedenkteken werd in 1946 een prijsvraag uitgeschreven door het Comité Oprichting Gedenkteken. De vierendertig ingestuurde ontwerpen werden in februari 1947 tentoongesteld in Museum Boymans. Echter, de jury vond dat geen enkel ontwerp de eerste prijs verdiende. Het comité vroeg daarop de architecten Oud en Kraayvanger een monument te ontwerpen. Tegelijkertijd droeg de Kring van Beeldhouwers drie beeldhouwer voor: Han Richters, Paul Grégoire en Mari Andriessen. De laatste kreeg in 1953 de opdracht. Andriessen had zijn sporen reeds verdiend met oorlogsmonumenten in Enschede en in Amsterdam met De dokwerker (1952). In 1954 presenteerde hij zijn definitieve ontwerp voor Rotterdam. Het monument werd op 4 mei 1957 onthuld door prinses Wilhelmina.
Mari Andriessen
Mari Andriessen (1897-1979) werd geboren in Haarlem, hij studeerde daar enkele jaren aan de Kunstnijverheidsschool om vervolgens een opleiding tot beeldhouwer aan de Rijksakademie in Amsterdam te volgen. Andriessen had les van beeldhouwer professor Jan Bronner. In het begin kreeg hij zijn monumentale opdrachten voornamelijk van de katholieke kerk: in steen gehouwen gestileerde Bijbelse voorstellingen. Vanaf de tweede helft van de jaren 1930 kreeg hij ook opdrachten uit niet-katholieke kringen. Hij begon zijn beelden te modelleren en het werk werd vrijer en ruimtelijker.
Na de Tweede Wereldoorlog maakte Andriessen verschillende oorlogsmonumenten. In 1949 kreeg hij zijn eerste opdracht, een herdenkingsmonument in Enschede. Hij ontwierp hiervoor verschillende figuren – een soldaat, een joodse vrouw met kind, bomslachtoffers, verzetsmensen – en plaatste die op afzonderlijke sokkels gezamenlijk op een grasveld. In dezelfde periode werd Andriessen benaderd door de gemeente Amsterdam, die een monument voor de Februaristaking van 1941 wilde oprichten. Voor dit beeld koos Andriessen de strijdbare gestalte van een robuuste dokwerker. Sinds de onthulling door Koningin Juliana op 19 december 1952 wordt het beeld door velen gezien als hét nationale symbool van het verzet in Nederland.
In 1962 kreeg Andriessen het verzoek om een nationaal monument voor Koningin Wilhelmina te maken in Den Haag. Verder vervaardigde hij beelden van ingenieur Lely bij de Afsluitdijk en van Anne Frank, dat sinds 1977 in Amsterdam te vinden is. Andriessen oogstte vooral waardering door de wijze waarop hij het karakter van de uitgebeelde figuren uitdrukte, zonder zich teveel in details te verdiepen. Tot op hoge leeftijd was hij productief. In 1979 overleed hij in zijn geboorteplaats Haarlem.
